کاوش موضوع سرطان کولون
صفحه اصلی
سرطان کولون
سرطان روده بزرگ (به انگلیسی: Colorectal cancer) (که همچنین به نام‌های سرطان کولون، سرطان رکتوم یا چنگار روده بزرگ نیز شناخته می‌شود) به رشد سلول‌های سرطانی در کولون یا رکتوم (بخشی از روده بزرگ) گفته می‌شود. این بیماری به دلیل رشد و تکثیر غیرطبیعی سلول‌ها اتفاق می‌افتد. این سلول‌ها می‌توانند به بافت‌های دیگر بدن انتشار یافته (متاستاز) یا در آنها تکثیر یابند.
نشانه‌ها و علائم این بیماری می‌تواند شامل مواردی همچون خون در مدفوع (هماتوشزی)، تغییر در حرکات روده و دفع مدفوع، کاهش وزن و خستگی همیشگی باشد.
بسیاری از سرطان‌های روده بزرگ به دلیل عوامل ناشی از سبک زندگی و افزایش سن ایجاد می‌شوند و تعداد کمی از موارد به خاطر اختلالات ژنتیکی ارثی اتفاق می‌افتند. عوامل خطر شامل مواردی همچون نوع رژیم غذایی، چاقی، مصرف دخانیات و نداشتن فعالیت جسمانی کافی است. عوامل مرتبط با رژیم غذایی که خطر این بیماری را افزایش می‌دهند شامل مصرف گوشت قرمز و گوشت‌های فرآوری شده و همچنین مصرف زیاد الکل می‌باشد. عامل خطر دیگر بیماری التهابی روده است که مواردی از قبیل بیماری کرون و کولیت زخمی را در بر می‌گیرد. برخی از شرایط موروثی که بیماری سرطان روده بزرگ را ایجاد می‌کنند، مواردی همچون پولیپهای آدنوماتوز خانوادگی و سرطان کولون غیرپولیپی ارثی هستند؛ اما این‌ها شامل کمتر از پنج درصد موارد می‌شوند. این بیماری معمولاً با تومور خوش‌خیم آغاز می‌گردد که به مرور زمان تبدیل به سرطانی می‌شود.
سرطان روده بزرگ را می‌توان با بافت‌برداری از کولون در طول سیگموئیدوسکوپی یا کولونوسکوپی تشخیص داد. معمولاً بعد از این امر تصویربرداری پزشکی انجام می‌شود تا معلوم شود که بیماری منتشر شده یا خیر. غربالگری سرطان در کاهش احتمال مرگ ناشی از سرطان روده بزرگ مؤثر است و با شروع سن ۵۰ سالگی و بعد از آن به صورت مداوم تا سن ۷۵ سالگی توصیه می‌شود. هنگام کولونوسکوپی پولیپ‌ها برداشته می‌شوند. آسپیرین و دیگر داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی خطر را کاهش می‌دهند. البته استفاده عمومی آنها، به دلیل اثرات جانبی توصیه نمی‌شود.
درمان‌هایی که برای سرطان روده به کار می‌رود، می‌تواند شامل ترکیبی از جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی و درمان هدفمند باشد. احتمال درمان سرطان‌های محدود به درون دیوارهٔ کولون، با جراحی وجود دارد، اما سرطانی که در سراسر بدن گسترش یافته، معمولاً قابل درمان نیست و مدیریت بر روی بهبود کیفیت زندگی و علائم بیماری متمرکز می‌شود. نرخ بقای پنج ساله در ایالات متحده حدود ۶۵ درصد است. البته این مقدار به میزان پیشرفت سرطان و این که آیا تمام سرطان با جراحی قابل برداشت هست یا خیر و همچنین به سلامت کلی فرد بستگی دارد. در تمام دنیا، سرطان روده بزرگ، سومین نوع معمول سرطان است و ده درصد تمامی موارد سرطان را در بر می‌گیرد. در سال ۲۰۱۲، ۱٫۴ میلیون مورد ابتلای جدید به این بیماری و همین‌طور ۶۹۴ هزار مورد مرگ از آن اتفاق افتاد. این بیماری در کشورهای توسعه‌یافته شایع‌تر است و ۶۵ درصد موارد در این کشورها یافت می‌شود. شیوع این بیماری در زنان کمتر از مردان است.
مطالعاتی که به تازگی به وسیله محققان کالج پزشکی ویل کورنل آمریکا انجام شد نشان می‌دهد که فعال کردن مجدد یک ژن، رشد سلول‌های سرطانی روده را متوقف و سلول‌ها را به بافت سالم تبدیل می‌کند. ۸۰ تا ۹۰ درصد تومورهای کولورکتال به دلیل جهش در همین ژن اتفاق می‌افتد؛ بنابراین معکوس کردن فعالیت این ژن، نقش به‌سزایی در توقف رشد تومور سرطانی دارد. یکی از ژن‌های مرتبط با سرطان، ژن سرکوب‌گر سرطان یا پی۵۳ نام دارد. مطالعات حیوانی نشان می‌دهد که فعال کردن مجدد این ژن از رشد تومور جلوگیری می‌کند و پس از شش ماه، دیگر نشانی از تومور در بدن موش‌های آزمایشگاهی دیده نشده‌است.
عوامل زیر ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را در فرد افزایش دهند:
رژیم غذایی: بین این بیماری و رژیم غذایی پرچربی و فیبر کم و مصرف کم میوه و سبزی، استفاده از انواع غذاهای کنسرو شده شامل تن ماهی و … و انواع سوسیس و کالباس رابطهٔ مستقیم وجود دارد.
سن: اکثر افراد مبتلا به این بیماری سن بالای ۵۰ سال دارند، اما ممکن است این بیماری در هر سنی اتفاق بیفتد.
پولیپ‌ها: این بیماری به‌صورت رشد توده‌های خوش‌خیم در جدار رودهٔ بزرگ تعریف می‌شود. به‌نظرمی‌رسد که در این ساختار شانس ابتلا به سرطان روده بزرگ افزایش‌یابد.
تاریخچهٔ شخصی: احتمال ابتلا به این بیماری در افرادی که قبلاً سرطان‌های روده بزرگ داشته‌اند و خانم‌هایی که مبتلا به سرطان تخمدان، رحم، یا پستان بوده‌اند بیشتر است. در حال حاضر در بعضی از موارد این سرطان، ژن‌های مسئول، شناسایی شده‌اند؛ لذا قبل از بروز سرطان، چنین افرادی را از نظر حامل‌ژن‌بودن، مورد بررسی قرارمی‌دهند.
کولیت اولسروز: در این بیماری پوشش جدار روده بزرگ دچار التهاب شده‌است. افراد مبتلا به این بیماری احتمال بیشتری در ابتلا به سرطان کولورکتال دارند.
چاقی، مصرف الکل، استفاده از مواد مخدر سایر عوامل خطر شناخته شده هستند. آسپرین برای پیشگیری پولیپهای آدنوماتوز روده بزرگ و راست روده، در افرادی با سابقه این ضایعات مؤثر است.
یک تحقیق در دانشگاه کارولینای شمالی نشان می‌دهد که مصرف طولانی مدت و با دوز کم آسپرین یا داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) به پیشگیری از ابتلا به سرطان روده بزرگ کمک می‌کند. محققان در مقایسه سوابق پزشکی و دارویی ۱۰۲۸۰ بیمار مبتلا به سرطان روده بزرگ با ۱۰۲۸۰۰ نفر از بیمارانی که سرطان روده نداشتند، متوجه شدند که مصرف مداوم و طولانی مدت دوز کم آسپرین خطر ابتلا به سرطان روده را تا ۲۷ درصد کاهش می‌دهد. این در حالی است که مصرف داروهای NSAID زمانی که به‌طور مداوم و برای یک دوره طولانی مصرف شود خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را ۴۳ درصد کاهش می‌دهد.
ژنتیک: طبق گفته پزشکان افرادی که نزدیکانی مثل پدرو مادر و خواهر و برادرشان به این نوع از سرطان مبتلا شده‌اند، خصوصاً اگر زیر ۵۰ سال بوده باشد، باید خود را تحت نظر پزشک متخصص قرار دهند تا از احتمال انتقال وراثتی این سرطان آگاه شوند و پیشگیری نمایند. حدود ۱۰ درصد از سرطان‌های روده بزرگ به علت سندروم‌های ارثی مانند سندروم لینچ، سندورم پولیوز مانند FAP می‌باشد. سابقه خانوادگی سرطان روده از عوامل ریسک محسوب می‌شود.
علائم این بیماری ممکن است شبیه به سایر علائم نظیر عفونتها، تب، بواسیر (هموروئید) و بیماری‌های التهابی روده باشد؛ بنابراین مراجعه به پزشک به منظور ارزیابی بهتر، لازم و ضروری است؛ چراکه در مراحل اولیه، این بیماری قابل درمان است. علایم این بیماری می‌توانند بسته به محل قرارگیری تومور در لوله گوارش و وجود متاستاز یا عدم وجود آن متفاوت باشد.
از جمله نشانه‌هایی که مراجعه به پزشک را ضروری می‌کند می‌توان موارد زیر را نام‌برد:
وجود هرگونه تغییر در عادات دفعی روده نظیر اسهال، یبوست یا کاهش قطر مدفوع در صورتی که بیش از یک روز طول بکشد و علت آن نامعلوم باشد.
کاهش اشتها و کاهش وزن
کم‌خونی و خون‌ریزی از راست‌روده یا وجود خون در مدفوع (هماتوشزی)، چه قابل رؤیت باشد چه با انجام آزمایش معلوم شود.
دردهای قولنجی معده
استفراغ و تهوع در افراد بالای ۵۰ سال
ضعف و خستگی
یرقان (ایکتر) و زردی پوست یا سفیدی چشم
در حدود نیمی از افراد مبتلا به این سرطان، هیچ‌گونه علامتی مشاهده نمی‌شود. بنابراین غربالگری سرطان در افراد پرخطر مثل افراد بالای ۵۰ سال ضروری می‌باشد.
سرطان روده بزرگ چهارمین سرطان شایع در ایران است و برآورد شده که سالانه حدود ۳۸۰۰ تا ۴۰۰۰ مورد جدید از سرطان روده بزرگ در کشور تشخیص داده می‌شود.
این سرطان از طریق غربالگری قابل پیشگیری و قابل درمان است. اغلب سرطان روده بزرگ از رشدهای کوچکی، یا پولیپهای کوچکی، در روده بزرگ که آدنوم نامیده می‌شوند، توسعه می‌یابد. هر قدر آدنوم بزرگ‌تر باشد، بیشتر احتمال دارد که سرانجام سرطانی شود. استفاده از روش‌های غربالگری معمولی در افرادی با علائم مذکور یا دارای هرگونه فاکتور خطر، توصیه می‌شود.
از جمله روش‌های تشخیصی جهت غربالگری این سرطان عبارتنداز:
معاینه راست‌روده: در این معاینه پزشک راست‌روده را معاینه می‌کند تا وجود هرگونه مورد را بررسی کرده و آن را از نظر آغشته‌بودن با خون مورد بررسی قرارمی‌دهد.
آندوسکوپی*[۱]: در این روش از طریق دستگاه‌های خاصی به‌صورت مستقیم داخل راست‌روده و قسمت‌های تحتانی روده بزرگ را مورد مشاهده قرارمی‌دهند. از طریق این روش نیمی از سرطان‌ها قابل تشخیص هستند. در این روش ممکن است بیمار احساس فشار کند، اما احساس درد نخواهد کرد.
کولونوسکوپی: در این روش با ابزارهای خاصی، مشاهده کلی روده بزرگ و راست‌روده ممکن می‌شود. در این حالت نیز فرد دردی را احساس نخواهدکرد.
در صورت وجود هرگونه توده در طول این قسمت‌ها باید بخشی از توده برداشته شود تا در زیر میکروسکوپ از نظر وجود بافت یا سلول‌های سرطانی مورد بررسی قرارگیرد. این عمل را بیوپسی می‌نامند.
آزمون آنتی‌ژن CEA: برای اندازه‌گیری مارکر درون خون هرچند روشی دقیق نبوده و گاهی بیمار فاقد هرنوع مارکر می‌باشد.
پیش‌آگهی و درمان سرطان روده، به شرایط سلامت عمومی و مرحله بیماری (اینکه سلول‌های سرطانی فقط بافت پوششی روده را درگیر کرده‌است یا تمامی جدار آن را) فرد بیمار بستگی دارد.
بعد از درمان آزمایش خون، اندازه‌گیری آنتی‌ژن CEA در خون و عکس‌برداری، جهت تشخیص وضعیت سرطان (عود کرده‌است یا خیر) انجام می‌شود.
احتمال ابتلا به سرطان روده در فرزندان حاصل از ازدواج‌های فامیلی، ۲ تا ۳ برابر بیشتر از سایر افراد است. برخی از سندرم‌های ژنتیکی نیز با افزایش احتمال ابتلا به این سرطان همراه هستند. سرطان کولورکتال ارثی (HNPCC) یا سندرم لینچ، شایع‌ترین این سندرم‌ها است. این بیماری یک بیماری ژنتیکی اتوزومال غالب است که با خطر بالای سرطان روده بزرگ و همچنین سایر سرطان‌ها از جمله سرطان آندومتر (دومین شایع‌ترین)، تخمدان، معده، روده کوچک، دستگاه کبد، صفراوی، دستگاه ادراری فوقانی، مغز و پوست در ارتباط است. افزایش خطر ابتلا به این سرطان‌ها به دلیل جهش‌های ارثی است که نوعی سندرم سرطان است. تمام بیماران مبتلا به سرطان روده بزرگ باید از لحاظ ژنتیک بررسی شوند که متأسفانه در ایران تعداد بسیار اندکی از بیمارستان‌ها این تست را ارائه می‌دهند و خطر ابتلا به سرطان افراد خانوادهای مبتلا به سرطان را تهدید می‌نماید. در حال حاضر محققان ایرانی بنا به درخواست بیماران تست ژنتیک سرطان را جهت کاهش خطر ابتلا مجدد، و بروز سرطان در سایر افراد خانواده ارائه می‌کنند.
عود سرطان به معنای برگشت دوبارهٔ آن بعد از درمان می‌باشد. ممکن است عود سرطان، در روده بزرگ یا سایر قسمت‌های بدن نظیر کبد یا ریه رخ دهد. اگر عود به‌صورت درگیری تنها یک ناحیه از بدن باشد باید جراحی انجام شود، اما در صورت درگیری بیش از یک ناحیه و انتشار سرطان در قسمت‌های مختلف بدن ممکن است از روش‌های دیگری نظیر شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی استفاده شود.
به‌طور کلی، سرطان روده بزرگ از سه مرحله تشکیل شده‌است که در هر یک از این مراحل، معمولاً یک یا دو نوع ژن مطلوب و مؤثر در جلوگیری از سرطان، از سلول‌های بافت سرطانی حذف می‌شوند.... بیشتر در ویکی پدیا
